?Jesteście alpinistami ducha z trudną wspinaczką przed sobą? (Paweł VI, Przemówienie do I Światowego Kongresu Instytutów Świeckich, 26 IX 1970)

14 października 2018 odbyła się kanonizacja papieża Pawła VI (1897-1978). Poprowadził on Sobór Watykański II, który okazał się przełomowym momentem dla świadomości Kościoła dotyczącej roli świeckich. Sobór Watykański II poświęcił temu zagadnieniu sporą część swoich wypowiedzi, nastąpił wzrost znaczenia świeckich. Wiele myśli, zawartych w dokumentach soborowych, odnosi się także do instytutów świeckich, których cechą charakterystyczną jest synteza konsekracji i świeckości: Perfectae caritatis nr 11, Lumen Gentium, Gaudium et spes.

Instytuty świeckie odpowiadają eklezjologii Soboru Watykańskiego II. W nauczaniu Vaticanum II wypowiedzi dotyczące instytutów świeckich potwierdzają ich podstawowe założenia i dają jasne wskazania programowe. Od tego czasu instytuty świeckie mają sposobność pogłębiania swych podstaw teologicznych (konsekracji w świecie) oraz konkretyzowania swych zadań (uświęcenie członków oraz ich obecność przemieniająca świat). Postanowieniem konstytucji apostolskiej Regimini Ecclesiae universae, zgodnie z zaleceniem soboru, została zmieniona nazwa Kongregacji Zakonów na: Kongregacja Zakonów i Instytutów Świeckich ? było to kolejne uznanie godności tych instytutów i ich wyraźne odróżnienie od instytutów zakonnych. Paweł VI powołał w 1970 r. specjalną komisję, która opracowała ?Refleksje teologiczne na temat instytutów świeckich? (1976) ? studium przedstawiające stanowisko kongregacji wraz z wieloma wyjaśnieniami.

Tak mówił papież Paweł VI: ?Instytuty świeckie biorą udział w planach odnowy, jaką Sobór Watykański II nakreślił Kościołowi ? tej żywej rzeczywistości, widzialnemu zgromadzeniu i wspólnocie duchowej (LG 8), która żyje i rozwija się w historii (LG 3, 5-6, 8). (?) nie możemy nie zauważyć głębokiej i opatrznościowej zbieżności między charyzmatem instytutów świeckich a tym, co jest jednym z najbardziej doniosłych i jasnych wytycznych soboru, mianowicie obecnością Kościoła w świecie. I rzeczywiście, Kościół mocno podkreślił różne aspekty swego związku ze światem. Powtórzył on wyraźnie, że uczestniczy w życiu świata, że jego misja polega na służeniu światu, że ma być duszą i zaczynem świata, ponieważ jego powołaniem jest uświęcenie i konsekracja świata oraz przepojenie go najwyższymi wartościami, wypływającymi ze sprawiedliwości, miłości i pokoju? (Paweł VI, 2 II 1972).

Papież Paweł VI wielokrotnie kierował oficjalne przemówienia do uczestników międzyinstytutowych spotkań i światowych kongresów: 1970, 1972 i 1976 r. oraz przemawiał z okazji 25-lecia i 30-lecia Provida Mater Ecclesia (2 II 1972 i 2 II 1977).